ઓપન મેઓપન મેરેજ, સેમ સેક્સ મેરેજ, લીવ ઈન,રેજ, સેમ સેક્સ મેરેજ, લીવ ઈન, આપણી લગ્નવ્યવસ્થા બદલાઈ જશે?

શું શું આપણી લગ્નવ્યવસ્થા બદલાઈ જશે?

એક સમય હતો, જ્યારે ભારત જેવા જે દેશમાં લગ્નેતર સંબંધ પકડાય અથવા તો એ વિશેની અફવા પણ ઊડે તો હાહાકાર મચી જતો. લગ્નેતર સંબંધને એક સમયે ભારતમાં કાયદાકીય ગુનો પણ ગણવામાં આવતો. પરંતુ જેમ જેમ સમય બલદાયો એમ ભારતીય સમાજ, એમાંય ભારતીય અર્બન સમાજે લગ્નેતર સંબંધ બાબતે જાણે અનુકૂલન સાધી લીધું હોય એવું લાગે છે. એનાં કદાચ બે કારણો હશે. એક કારણ એ કે ભારતીય કાનૂન વ્યવસ્થામાં એડલ્ટરી એ ગૂનો નથી એવું જાહેર થયું એ અને અત્યંત આસાનીથી અવેલેબલ ડેટિંગ સાઇટ્સ તેમજ સોશિયલ મીડિયા!પરંતુ આ બે બાબતને કારણે થયું એ છે કે ભારતમાં પહેલાં કરતાં લગ્નેતર સંબંધો અત્યંત વધી ગયા છે. અલબત્ત, આ બાબત સર્વસામાન્ય છે, એવું પણ ન કહી શકાય. એ તો ઊડીને આંખે વળગે એવી વાત છે કે હવેની જનરેશનને લગ્નેતર સંબંધ બાબતે પહેલાં જેવી બે આંખની શરમ રહી નથી. આવા સહજ સ્વીકારને કારણે અર્બન ભારતમાં એક્સટ્રા મેરિટલ એ હોબાળાનો કે શરમનો વિષય નથી. એને કારણે જ અર્બન ઈન્ડિયામાં ઓપન મેરેજની સંખ્યામાં અત્યંત વધારો થયો છે. વળી, એવું નથી કે આ બાબતે માત્ર પુરુષો જ અવ્વલ છે,

પરંતુ સ્ત્રીઓનો પણ આ બાબતે લગભગ સરખો હિસ્સો છે. ટકાવારીમાં નજીવો ફરક હશે કદાચ ! એકબીજા સાથે ચર્ચા કર્યા વિના જ મ્યુચ્યુઅલી સ્વીકારી લેવાતા ભારતીય અર્બન કપલ્સના આ વલણને વ્યભિચાર કહેવો કે નહીં એ જુદી ચર્ચાનો વિષય છે, પરંતુ જે રીતે ઓપન મેરેજનું પ્રમાણ દિવસે ને દિવસે સમાજવ્યવસ્થામાં વધતું જાય છે ત્યારે ભારતના પરંપરાગત લગ્નમાળખાને તેમજ એ લગ્ન માળખા પર ટકેલી સમાજવ્યવસ્થાને ઘેરી અસરો જરૂર પડે છે, કારણ કે આ પ્રકારના વલણમાં એક સમયે લગ્નોમાં વિશ્વાસ અને વફાદારીનું પ્રચંડ તત્ત્વ હતું એ તત્ત્વ અહીં ક્યાંય ધોવાઈ જાય છે. વળી, આ વ્યવસ્થામાં સંતાનો અને તેમના ઉછેરના જે પ્રશ્નો આવે એ જુદી ચર્ચાનો વિષય છે.આવું જ ડિંડક લિવ ઈન રિલેશન અને સેમ સેક્સ મેરેજનું છે. મજાની વાત એ છે કે આ બંને વ્યવસ્થાઓમાંની એક વ્યવસ્થામાં કપલ્સે પરંપરાગત લગ્ન વ્યવસ્થામાં રહેવું નથી. ખાસ તો લગ્નની સામાજિક જવાબદારીઓમાં! પરંતુ તેમણે લગ્નમાં મળતા કાયદાકીય લાભો અથવા સુરક્ષા લેવા છે. જેને કારણે જ પાછલાં વર્ષોમાં ખાસ કરીને ભારતીય કોર્ટે લિવ ઈનને લઈને અનેક ચુકાદા આપ્યા છે અને તેને કાયદાકીય વ્યવસ્થાના ઢાંચામાં લાવવાના પ્રયત્નો કર્યા છે.તો બીજી તરફ પાછલાં બે-ત્રણ વર્ષોથી સેમ સેક્સ મેરેજનો મુદ્દો હોટ ટોપિક બન્યો છે. હોટ ટોપિક શું, દેશની સુપ્રીમ કોર્ટમાં આ બાબતે રીતસરની લડત ચાલી, જેમાં સુપ્રીમ કોર્ટે સોઈ ઝાટકીને કહેવું પડ્યું કે આ વિષય કોર્ટનો નહીં, પરંતુ સંસદનો છે. એટલે પહેલાં સંસદમાં આની ચર્ચા થવા દો! એટલે આખી વાત હાલ પૂરતી ટલ્લે ચઢી ગઈ, પરંતુ એવું નથી કે કાયદાકીય રીતે માન્યતા હજુ સુધી નથી મળી એટલે સેમ સેક્સ કપલ્સે સાથે રહેવાનું બંધ કર્યું છે. બલ્કે, મુંબઈ, અમદાવાદ, દિલ્હી, ચેન્નાઈ કે બેંગ્લુરુ જેવાં શહેરોમાં હજારોની સંખ્યામાં સેમ સેક્સ કપલ્સ સાથે જ રહે છે.કેટલાકને ભારતમાં કાયદાકીય સંરક્ષણ નથી મળતું એટલે વિદેશની વાટ પણ પકડી રહ્યા છે.

પરંતુ આ પ્રકારની ન્યૂ એજ રિલેશનશિપ્સથી સામાજિક માળખું કેવું રચાશે ? એક તરફ વિશ્વમાં જાતિ બચાવો અને ધર્મ બચાવોની બુમરાણચરમસીમાએ પહોંચી રહી છે અને જેઓ રૂઢિચુસ્તનહોતા એ ય પાછલા દોઢ-બે દાયકાની વિશ્વઆખાની પોલિટિકલ મૂવમેન્ટ્સથી રૂઢિવાદી બનીરહ્યા છે. ત્યાં લગ્ન વ્યવસ્થાઓમાં થઈ રહેલો આબદલાવ અને લગ્ન વ્યવસ્થાઓને કારણે બદલાઈરહેલી સમાજવ્યવસ્થામાં આગવા સંઘર્ષો, આગવાકલેશ ઊભા નહીં થાય ? કારણ કે રૂઢિવાદ અનેલિબરલ તત્ત્વો વચ્ચેની ખેંચતાણ તો પાછલા દોઢેકદાયકામાં તેની ચરમસીમાએ પહોંચી, જેમાં ત્રીજોવર્ગ એવો ઊભો થયો છે, જે પ્રજાતિ ધર્મ બાબતેરૂઢિવાદી છે અને લગ્ન બાબતે વ્યક્તિ સ્વાતંત્ર્યનીહિમાયત કરે છે. જેને કારણે જે અંતિમ નિષ્કર્ષઆવે છે એમાં લગભગ કોઈ વર્ગને સંતોષ નહીંથાય. એટલે અંતતઃ તો આખી બાબત સામાજિકઅશાંતિ કે વિગ્રહ તરફ જ જવાની.તો પછી કરવું શું? આનો ઉકેલ શું? શું કોઈએક કાયદો કે જૂજ નિયમો આવી ગૂંચવાડાભરીસમાજવ્યવસ્થાને કાયદો અને વ્યવસ્થાનીદૈષ્ટિએ એકસૂત્રે બાંધી શકશે? ખબર નહીં. એ તોઆવનારો સમય જ નક્કી કરશે કે આવતી કાલનીઆપણી સમાજવ્યવસ્થા કઈ રીતની હશે, પરંતુએક વાત છે કે ઓપન મેરેજ, સેમ સેક્સ મેરેજઅને લીવ ઈનની હિમાયત કરતી આ પેઢી માટેઆવનારો સમય અત્યંત સંઘર્ષપૂર્ણ રહેવાનો છે.કારણ કે આ બધા કન્સેપ્ટ આપણી સદીઓ જૂનીકુટુંબવ્યવસ્થા અને મૂલ્યોને ધરમૂળમાંથી પડકારીરહ્યા છે. એટલે કૌટુંબિક રીતે, સામાજિક રીતે અનેરાજકીય રીતે આ બાબતે ટક્કરો થતી રહેશે એ વાતનક્કી છે.